حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی سلیمانیان، مدرس حوزه علمیه در همدان، در گفت‌وگو با ایکنا از همدان، با بیان اینکه یکی از عوامل مهم استرس و ایجاد فشارهای عصبی در زندگی همه افراد ممکن است وجود داشته باشد، با اشاره به برخی از راهکارهای قرآن کریم در کاهش این آسیب، اظهار کرد: یکی از عوامل ایجاد این استرس و نگرانی‌ها ممکن است مشکلات اقتصادی باشد، طبق آیات و روایات انسان باید به خداوند امیدوار باشد و سعی و تلاش و توکل به خدا را سرلوحه امور خود در مسائل اقتصادی قرار دهد.
در روایات آمده است هر کس به غیر از خداوند امید داشته باشد خداوند او را به همان واگذار می‌کند. در سوره رعد آیه ۲۶ خداوند می‌فرماید «اللَّهُ یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشَاءُ وَیَقْدِرُ ۚ وَفَرِحُوا بِالْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا فِی‌الْآخِرَهِ إِلَّا مَتَاعٌ خدا هر که را خواهد فراخ روزی و هر که را خواهد تنگ روزی می‌گرداند، و (این مردم کافر) به زندگانی و متاع دنیا دلشادند در صورتی که دنیا در قبال آخرت متاعی (موقت و ناقابل) بیش نیست.» بر این اساس خداوند در توسعه رزق و یا تنگ کردن رزق کسی تصمیم گیرنده است و نباید انسان به کسی غیر از خداوند امید ببندد.
در سوره ذاریات آیه ۵۸ نیز خداوند می‌فرماید «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّهِ الْمَتِینُ همانا روزی بخشنده خلق تنها خداست که صاحب قوت و قدرت ابدی است.» دومین عامل ایجاد استرس و فشارهای عصبی این است که غصه روزی فرزند را می‌خوریم این عامل خود در بحث کاهش جمعیت تأثیرگذار است درحالی که در سوره اسراء آیه ۳۱ خداوند می‌فرماید «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَکُمْ خَشْیَهَ إِمْلَاقٍ ۖ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُمْ ۚ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْئًا کَبِیرًاهرگز فرزندان خود را از ترس فقر به قتل مرسانید (زنده به گور مکنید) که ما رازق آنها و شما هستیم، زیرا این قتل فرزندان بسیار گناه بزرگی است.»
اینکه کلمه شما در این آیه آمده به این مفهوم است زمانی خود شما هم بچه‌ای بودی همانند همین فرزندان خودت که اکنون بزرگ شده‌ای، چگونه تا اینجا رسیده‌ای؟ همان خدایی که روزی تو را داده روزی بچه‌هایت را هم خواهد داد.
سومین مورد از عوامل ایجاد استرس عوامل تنش خانوادگی هست که امروز بسیار شایع شده، در این مورد نیز به آیه ۲۱ سوره روم باید توجه شود. خداوند در این آیه می‌فرماید «وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّهً وَرَحْمَهً ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم با فکر ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است.»
اگر انسان تفکر کند خواهد دانست که فضای خانواده باید فضای رحمت و مودت باشد و هر آنچه که فضای رحمت و آرامش را از بین ببرد باید با آن مبارزه کرد مانند غرور و کبر زوجین و یا اینکه انسان بخواهد سبک زندگی خود را از فیلم‌ها بگیرد درحالی که سبک زندگی را باید از قرآن آموخت و فضای خانواده را به سمت آرامش برد.
چهارمین عامل ایجاد استرس و فشارهای عصبی، مقایسه زندگی خود با دیگران و یا حسد نسبت به دیگران است، این مقایسه درست نیست در این باره امام سجاد(ع) می‌فرماید هر کس نسبت به دیگران حسد ورزید این را زمزمه کند «وسائل الله من فضله».
در سوره نساء آیه ۳۲ می‌خوانیم «وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ ۚ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا آرزو (و توقع بیجا) در فضیلت و مزیتی که خدا به آن بعضی را بر بعضی برتری داده مکنید؛ که هر یک از مرد و زن از آنچه اکتساب کنند بهره‌مند شوند. و هر چه می‌خواهید از فضل خدا درخواست کنید (نه از خلق) که خدا به همه چیز داناست.» که از فضل خداوند خواسته‌هایمان را بخواهیم که این مقایسه کردن‌ها موجب استرس خواهد شد.
دنیاطلبی و وابستگی به دنیا؛ عامل مهم استرس
پنجمین عامل از بین رفتن آرامش افراد دنیاطلبی و وابستگی به دنیاست، از دنیا برای استفاده و پیش‌برد کارها باید از آن استفاده کرد نه اینکه انسان به آن وابسته شود. در سوره عنکبوت آیه ۶۴ خداوند می‌فرماید «وَمَا هَٰذِهِ الْحَیَاهُ الدُّنْیَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ ۚ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَهَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ ۚ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ این زندگانی چند روزه دنیا (اگر نه در پرستش حق و سعادت آخرت صرف شود) افسوس و بازیچه‌ای بیش نیست، و زندگانی اگر مردم بدانند به حقیقت‌دار آخرت است (که حیاتش جاوید و نعمتش بی‌رنج و زوال است).»
زندگی دنیا یک بازیچه است و چیزی نیست که انسان به آن دل ببندد و چنان ارزشمند نیست که بخواهد به خاطر آن آرامش خود را از دست بدهد طبق سفارشات قرآن از این دنیا در حد معمول باید استفاده کرد ولی به آن نباید وابسته شویم. یکی از علت‌های آن همین است که در دنیا از منظر عقلی تغییرات متفاوتی وجود دارد اما اگر دلت به دنیا وصل باشد با هر تغییری در دل انسان هم تغییراتی رخ می‌دهد که همین تغییرات در دل انسان از عوامل مهم روانپریشی است.
حب شهوات خارج از حریم معمول خانوادگی یکی از عوامل مهم استرس در انسان است؛ خداوند در آیه ۱۴ سوره آل عمران می‌فرماید «زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنْطَرَهِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّهِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَهِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ۗ ذَٰلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا ۖ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ مردم را حبّ شهوات نفسانی، از میل به زنها و فرزندان و همیان‌هایی از طلا و نقره و اسب‌های نشان دار نیکو و چهارپایان و مزارع در نظر زیبا و دلفریب است، (لیکن) اینها متاع زندگانی (فانی) دنیاست و نزد خداست منزل بازگشت نیکو.» بهترین نتیجه و جایگاه، بازگشت به سمت خداست و این حب شهوات خارج از حریم خانوادگی و خارج از حد معمول برای انسان فشارهای عصبی بسیاری ایجاد می‌کند.
هفتمین مورد از عوامل روانپریشی این است که انسان خود را در معرض دید دیگران قرار دهد که اصطلاحا من هستم و یا من زیبا هستم، علم دارم، ثروت دارم. اینکه چگونه به دیگران خودم را نمایش دهم تا مورد پسند دیگران باشم این خود از عوامل ایجاد استرس هست چرا که همه افراد سلایق یکسانی ندارند. خداوند در سوره علق آیه ۱۴ می‌فرماید «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَىٰ آیا او ندانست که خدا (اعمال زشتش را) می‌بیند (و از او روزی انتقام می‌کشد).» خدایی که آن همه رحمت، بزرگی، دوستی و… دارد او تورا می‌بیند، چه نیازی هست که کس دیگری تو را ببیند و تو را بپسندد.
ارتباط کلامی غیر سازنده؛ عامل ایجاد استرس
هشتمین عامل ایجاد استرس و فشارهای عصبی ارتباط کلامی غیر سازنده و نادرست است و البته برعکس، ارتباط کلامی مناسب از عوامل ایجاد آرامش انسان خواهد بود. در سوره بقره آیه ۸۳ می‌خوانیم «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا اللَّهَ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَىٰ وَالْیَتَامَىٰ وَالْمَسَاکِینِ وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا وَأَقِیمُوا الصَّلَاهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ ثُمَّ تَوَلَّیْتُمْ إِلَّا قَلِیلًا مِنْکُمْ وَأَنْتُمْ مُعْرِضُونَ و (یاد آرید) هنگامی که از بنی اسرائیل عهد گرفتیم که جز خدای را نپرستید و نیکی کنید درباره پدر و مادر و خویشان و یتیمان و فقیران، و به زبان خوش با مردم تکلم کنید و نماز به پای دارید و زکات (مال خود) بدهید، پس شما عهد شکسته و روی گردانیدید جز چند نفری، و شمایید که از حکم خدا برگشتید.»
همچنین در سوره طه آیه ۴۴ نیز آمده است «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَیِّنًا لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشَىٰ و با او کمال آرامی و نرمی سخن گویید، باشد که متذکر شود یا (از خدا) بترسد (و ترک ظلم کند).» حتی خداوند نسبت به فرعون هم به موسی و هارون تأکید می‌کند که با نرمی صحبت کنید. به عبارتی خداوند نسبت به طاغوتی مثل فرعون هم دستور داده که با نرمی صحبت کنید. به علت اختلاف نظرها ممکن است با گفتار نامناسب کرامت انسان دیگری را از بین ببرد و کلام نامناسب به کار می‌برد و البته همین امر موجب ایجاد تنش و اعصاب خوردی در خود فرد هم خواهد شد.
نهمین عامل ایجاد استرس گرفتن دوستان پنهانی است، دوستان پنهانی به ویژه درباره مرد و زن نامحرم که این از عوامل ایجاد استرس و روانپریشی است که نکند روزی این مطلب آشکار شود و برای فرد رسوایی به بار آورد. سوره مائده آیه ۵ می‌فرماید «إِذَا آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ ۗ وَمَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِی الْآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ پاکدامن باشید نه زناکار و رفیق‌باز. و هر کس به ایمان (دین اسلام) کافر شود عمل او تباه شده و در آخرت از زیانکاران خواهد بود.»
همچنین در سوره نساء آیه ۲۵ نیز می‌خوانیم «وَمَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلًا أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ فَمِنْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ مِنْ فَتَیَاتِکُمُ الْمُؤْمِنَاتِ ۚ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِکُمْ ۚ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ ۚ فَانْکِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَنَاتٍ غَیْرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ ۚ فَإِذَا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفَاحِشَهٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ مَا عَلَى الْمُحْصَنَاتِ مِنَ الْعَذَابِ ۚ ذَٰلِکَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنْکُمْ ۚ وَأَنْ تَصْبِرُوا خَیْرٌ لَکُمْ ۗ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ و هر که را توانایی آن نباشد که زنان پارسای با ایمان (و آزاد) گیرد پس، از کنیزان مؤمنه که مالک آن شدید به زنی اختیار کند. خدا آگاه‌تر است به (مراتب) ایمان شما که شما اهل ایمان بعضی از جنس بعضی دیگرید (و همه مؤمن و در رتبه یکسانید)، پس با کنیزان مؤمنه با اذن مالکشان ازدواج کنید و مهر آنها را به طرز پسندیده بدهید، کنیزانی که عفیف باشند نه زناکار و رفیق و دوست‌باز، پس چون شوهر کردند چنانچه عمل زشتی از آنها سر زند بر آنها نصف عذاب (یعنی حدّ) زنان پارسای آزاد است. این حکم درباره کسی است که بترسد مبادا به رنج افتد، و صبر کردن برای شما بهتر است، و خدا بخشنده و مهربان است.»
قرآن کریم هم مردان و هم زنان را از گرفتن دوستان پنهانی نهی می‌کند. نمونه‌های بسیاری مشاهده می‌شود که این ارتباطات به هم می‌خورد و یا آشکار می‌شود و چیزی جز روانپریشی برای انسان باقی نمی‌ماند و البته از آنجایی که بسیاری از این روابط به صورت پنهانی هستند انسان نمی‌تواند احقاق حق کند.
از عوامل ایجاد استرس مشاوره نگرفتن و استفاده نکردن از تجربیات دیگران است، انسان برای هر کاری اگر مشاوره بگیرد و از تجربیات بزرگترها استفاده کند قطعا از بسیاری از خطاها و اشتباهات دور خواهد ماند و در پی آن نیز آرامش نصیب خانواده و شخص خواهد شد.
در آیه ۱۵۹ آل عمران خداوند می‌فرماید «فَبِمَا رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از (بدیِ) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و (برای دلجویی آنها) در کارِ (جنگ) با آنها مشورت نما، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد.»
عاطفه ابرار پیراسته
انتهای پیام
لینک منبع
