آنچه باید از روایات درباره برخورد با فرزند بدانیم | ۸ کلید کاربردی در تربیت دینی فرزند

به گزارش شهرآرانیوز؛ اسلام به‌عنوان نسخه حیات طیبه و نجات‌بخش بشر، درکنار نیاز‌هایی همچون تأمین خوراک، پوشاک و مسکن، بر تأمین نیاز‌های روحی‌عاطفی و به‌ویژه تربیت دینی فرزندان نیز تأکید بسیار کرده است و راه‌های متنوعی را برای این امر مهم توصیه می‌کند؛ ازجمله دین‌داری و رفتار والدین که عمیق‌ترین تأثیرات را بر کودک و نوجوان می‌گذارد.

تربیت دینی؛ فرایندی هدف‌دار

اسلام برای تربیت فرزندان اهمیت زیادی قائل است و بر عادت دادن آنان به تبعیت از فرمان‌های الهی از سنین کودکی توصیه می‌کند. از مجموعه تعاریفی که برای تربیت آمده است، می‌توان دریافت که تربیت یعنی پرورش دادن، یعنی استعداد‌های درونی را که بالقوه در یکی شیء موجود است، به فعلیت درآوردن و پروردن، از این‌رو تربیت دینی فرایندی است هدف‌دار که در تلاش است رفتار فرزندان را دینی کند.

حق کودک

در میان همه نهاد‌ها، جمع‌ها و زمینه‌هایی که انسان برای رشد و تربیت تجربه می‌کند، خانواده نخستین و مهم‌ترین آنهاست و نقش آن در مقایسه با دیگر رقبا منحصربه‌فرد است. تربیت خانوادگی در رشد فرزندان، نقش بسزایی دارد و با توجه به این نقش مهم و تأثیر‌گذار، در اسلام موضوعی به نام حقوق کودکان مطرح است. ازجمله حقوق کودکان که برعهده خانواده‌هاست، تأمین سعادت دنیایی و آخرتی آنان است که این هدف فقط از راه تربیت دینی فرزندان ممکن می‌شود.

پدر و مادر، عامل خیر و نیکی باشند

به فرزندانتان بیاموزید که خدا را یاد کنند و این به معنی تسبیح دادن به دست فرزند نیست، بلکه باید بستر خانواده، بستر ذکر و یاد خدا باشد و یاد خدا طوری در آن خانه قوی باشد که کسی جرئت گناه نداشته باشد. همچنین پدر و مادر ابتدا خود عامل به خیر و خوبی باشند. در خانه‌ای که پدر و مادر به واجبات، محرمات و حلال و حرام توجه نمی‌کنند یا به نماز اول وقت اهمیت نمی‌دهند، نباید انتظار داشته باشند که فرزندانشان، دینی تربیت شوند.

بچه‌ها را به مجالس حسینی ببرید

از دیگر رفتار‌های مؤثر والدین بر تربیت دینی فرزندان، شرکت در مراسم مذهبی است. بهترین زمان برای آموزش مذهبی به کودکان هنگام اعیاد، سوگواری‌ها و مناسبت‌های مذهبی است. در این اوقات، ذهن کودک آمادگی بیشتری برای دریافت مسائل مذهبی دارد. علاوه‌بر این، تلاوت قرآن در حضور فرزندان بعد از انجام فرایض دینی، نقش زیادی در گرایش مذهبی آنها دارد. بچه‌هایتان را با خود به مجالس عزای سیدالشهدا (ع) ببرید که معنویت آن مجالس، فرزندانتان را جذب می‌کند؛ چراکه این محافل، محل تردد ملائکه است و بدون شک بر تربیت دینی آنها مؤثر خواهد بود.

زمین خالی و آماده بذرپاشی

حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) درباره تربیت کودک به امام‌حسن (ع) می‌فرمایند: «دل کودک، چون زمینی خالی است که هر بذری در آن پاشیده شود، می‌پذیرد، پس من پیش از آنکه قلبت سخت و فکرت به امور دیگر مشغول شود، به ادب و تربیت تو مبادرت ورزیدم». این یعنی توجه پدر و مادر به رشد و تربیت دینی کودکان در خانواده، زمینه‌ساز تربیت دینی و توجه به فعالیت‌های دینی فرزند در دوران نوجوانی و جوانی است و در این‌باره، آنها نخستین معلم فرزند هستند و اگر خود آراسته و متعهد به اخلاق و تربیت دینی باشند، قطعا تأثیر عمیقی بر فرزندان می‌گذارند.

والدین با مکان‌های مذهبی مأنوس باشند

ازجمله رفتار‌های والدین که بر تربیت دینی فرزندان تأثیر می‌گذارد، انس آنها با فضا‌های مذهبی و بسترسازی برای تجربه مفرح و متفاوت کودکان و نوجوانان در چنین مکان‌هایی است؛ کودکانی که خاطرات خوبی از حرم اهل‌بیت (ع) داشته باشند یا کودکانی نماز خواندنشان برای اولین‌بار، توجه و تشویق والدین و مربیانشان را به‌دنبال داشته باشد، راحت‌تر و با هزینه کمتری گرایش‌های مذهبی می‌یابند. 

از راه‌های پرورش احساسات مذهبی در کودکان، بردن فرزندان و متربیان به اماکن مذهبی همچون مساجد، هیئات و حرم اهل‌بیت (ع) و امام‌زادگان شریف است. این امر هم دارای آثار تکوینی و هم آثار وضعی برای فرزندان است.

اجبار و سخت‌گیری ممنوع!

در پرورش مذهبی، رعایت اعتدال یک اصل اساسی است. هرگز نباید تکلیف برای کودک سخت باشد. اگر کودک را با خود به مسجد می‌برید، نباید طول بدهید. پرورش دینی و مذهبی کودکان باید بدون اجبار و تحمیل باشد. والدین باید مسائل دینی را غیرمستقیم به فرزند خود بگویند. همچنین برای اینکه فرزندان مذهبی بار بیایند، والدین باید وظایف دینی خود را صادقانه و جدی انجام دهند. رفت‌وآمد با خانواده‌های مذهبی هم در روحیات مذهبی کودکان مؤثر است.

۲ دوره سرنوشت‌ساز

رسول خدا (ص) دوره تربیت کودک را دو دوره پیش از تولد و پس از تولد می‌دانند؛ مرحله پیش از تولد، دربردارنده دوره‌های انتخاب همسر و آداب زناشویی و مراقبت‌های ایام بارداری و مقدمه و زمینه‌ساز و اساس تربیت کودک در بعد تولد است، از این‌رو ایشان به جوانان برای هر دوی این دوره‌ها توصیه فراوان کرده‌اند؛ چنان‌که می‌فرمایند: «بنگر که فرزندت را در کدام رحم قرار می‌دهی؛ چراکه [اصل و]ریشه تأثیرگذار است» (کنزالعمال، ج۱۶، ص۲۹۶) و نیز تأکید می‌کنند: ««برای نطفه‌های خود بهترین رحم‌ها را برگزینید؛ چراکه زنان، فرزندانی همانند برادران و خواهران خود به دنیا می‌آورند» (عوالی‌اللئالی، ج یک، ص۲۵۹).