جهاد و مبارزه با دشمنان یکی از دستورات مهم قرآن کریم است که در آیات مختلف به آن پرداخته شده است؛ قرآن کریم جهاد را وسیله‌ای برای رشد معنوی و پیشرفت مادی جامعه ایمانی و اسلامی می‌داند؛ حضرت امیر(ع) هم در نهج‌البلاغه بر مقوله جهاد و آثار آن تاکیدات فراوانی دارند. امروز در شرایطی که جبهه مقاومت با مصائب و گرفتاری‌های زیادی به خاطر تجاوز رژیم صهیونیست روبروست بازخوانی این آیات و روایات ضرورت دوچندانی دارد.
خبرنگار ایکنا در این‌باره با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ملانوری؛ معاون تبلیغ و فرهنگی حوزه‌های علمیه سراسر کشور گفت‌وگو کرده است که در ادامه آن را می‌خوانیم؛
ایکنا ـ اسلام دین اخلاق و مهربانی است ولی موضوع جهاد هم یکی از مسائل مهم در این دین است. نگاه اسلام به جهاد و مبارزه با دشمنان خدا چگونه است؟
اسلام تشویق زیادی به جهاد کرده است ولی برخی غافل از این همه تشویق به مجاهدان انگ می‌زنند. در آیات ۱۴۶ تا ۱۴۸ سوره مبارکه آل‌عمران؛ وَکَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُوا لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَکَانُوا ۗ وَاللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ؛ وَمَا کَانَ قَوْلَهُمْ إِلَّا أَنْ قَالُوا رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ؛ فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَهِ ۗ وَاللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛ خداوند برای تشویق مؤمنان و تقویت روحیه و استقامت آنان به کاری که همه انبیای قبل انجام دادند و پاداشی که خدا به پیامبران داده و در آخرت خواهد داد اشاره می‌کند. یعنی جهاد کاری انبیایی است و پیامبران اهل جهاد بودند.
فرموده است؛ وَکَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قَاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ…؛ چه بسیار پیامبرانی که مردان الهی زیادی همراه آنان به جنگ رفتند، هیچکدام از این‌ها در راه خدا و سختی‌های آن تن به تسلیم ندادند و سست نشدند و خداوند این افراد را دوست دارد. بعد فرموده است حرف این افراد این بود که؛ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسْرَافَنَا فِی أَمْرِنَا؛ اگر ما در کارهایمان تندروی کردیم و تنبلی داشتیم ما را ببخش و اقدام ما را محکمتر کن. در ادامه فرموده است؛ فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْیَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَهِ. خداوند هم ثواب دنیا را به آنان داده است و حسن ثواب آخرت را و این تعبیر حسن ثواب آخرت جالب است و نمی‌فرماید ثواب آخرت را هم مانند ثواب دنیا به آنان بده. این یعنی پاداش آخرت در برابر پاداش دنیا قابل مقایسه نیست زیرا ثواب دنیا مشوب به مشکلات دنیوی است.
در آیه ۷۵ سوره مبارکه نساء هم از طریق عواطف انسانی به تحریک ما برای جهاد پرداخته و فرموده است که در گوشه‌ای از این دنیا افرادی داریم که مستضعف شده و نیاز به کمک دارند و خوب است شما به آن‌ها کمک کنید: وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَٰذِهِ الْقَرْیَهِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا. الان مستضعفانی در لبنان و فلسطین و یمن و … مورد ظلم و جنایت استکبار و اسرائیل هستند و از ما کمک می‌خواهند و التماس می‌کنند و شما چرا حرکت نمی‌کنید.
در این آیه دو هدف مطرح است؛ هدف اول که فی سبیل الله است یعنی ما لکم لا تقاتلون فی سبیل الله و هم هدفی انسانی و آن نجات مظلومان از چنگ ستمگران است و هر دو هدف هم الهی و خدایی است. البته در قرآن آیات فراوانی وجود دارد که بنده به عنوان نمونه به این چند مورد پرداختم.
ایکنا ـ با توجه به نکاتی که گفتید در شرایط کنونی چه وظیفه‌ای داریم؟
اما در مورد وضعیت فعلی چند نکته قرآنی و روایی عرض می‌کنم؛ در شرایطی که به شهرها و بلاد اسلامی حمله می‌شود چه باید کرد؛ صهیونیست‌ها حقیقتا گستاخانه به شهرها و کشورهای مسلمان حمله می‌کنند و آیا در چنین شرایطی ما باید بنشینیم و نگاه کنیم یا اینکه اقدام متقابل داشته باشیم؟ حضرت امیر(ع) در یکی از نامه‌های خود در نهج‌البلاغه فرمودند آیا نگاه نمی‌کنید که به شهرها و سرزمین‌های شما یکی بعد از دیگری حمله می‌کنند؛ انْفِرُوا رَحِمَکُمُ اللَّهُ إِلَى قِتَالِ عَدُوِّکُمْ وَ لَا تَثَّاقَلُوا إِلَى الْأَرْضِ، فَتُقِرُّوا بِالْخَسْفِ وَ تَبُوءُوا بِالذُّلِّ وَ یَکُونَ نَصِیبُکُمُ الْأَخَسَّ؛ وَ إِنَّ أَخَا الْحَرْبِ الْأَرِقُ، وَ مَنْ نَامَ لَمْ یُنَمْ عَنْهُ، وَ السَّلَامُ. و بعد اشاره به این آیه فرمودند: اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ؛ چرا وقتی که جهاد لازم است به زمین می‌چسبید که کنایه از تنبلی و بهانه‌گیری دارد. اگر مردم جهاد نکنند آفات و بلیات زیادی برای آنان پیش خواهد آمد بنابراین دفاع در شرایطی حتما لازم است.
برخی می‌گویند چرا برای جهاد خرج می‌کنید و به شما چه ارتباطی دارد در جواب باید گفت این کار دستوری عقلانی و اسلامی است و اگر برای جهاد خرج نکنیم و اقدامی نکنیم حتما ضربه خواهیم خورد؛ برخی می‌گویند ایران چه ربطی به لبنان و فلسطین و یمن دارد و ما چرا باید خرج کنیم؛ پاسخ این پرسش در خطبه ۲۷ نهج‌البلاغه وجود دارد که ایشان فرمودند درست است که جهاد هزینه دارد؛ هزینه مالی؛ ادوات نظامی و شهادت و مجروح شدن و… ولی برکاتی دارد که اگر جنگ نکنید باید خسارات زیاد دیگری را بدهید و از برکات آن محروم خواهید شد.
فرمودند: إنّ الجِهادَ بابٌ مِن أبْوابِ الجَنّهِ فَتَحَهُ اللّهلِخاصَّهِ أوْلیائهِ، و هُو لِباسُ التَّقوى، و دِرْعُ اللّه ِ الحَصینَهُ، و جُنَّتُهُ الوَثیقَهُ؛ جهاد بابی است که خداوند آن را برای بندگان خاص خود باز کرده است؛ فـَمـَنْ تـَرَکـَهُ (الجهاد) رَغـْبـَهً عـَنـْهُ اَلْبَسَهُ اللّهُ ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمْلَهَ الْبَلاءِ وَ دُیِّثَ بِالصَّغارِ وَالْقـَماءَهِ وَ ضُرِبَ عَلى قَلْبِهِ بِالاِْسْهابِ وَ اُدیلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْییعِ الْجِهادِ وَ سِیمَ الْخَسْفُ وَ مُنِعَ النَّصَفُ… اگر کسی از جهاد دوری کند و بی‌رغبتی نشان دهد خدا لباس خواری و ذلت بر تن او خواهد کرد و گرفتار مصیبت‌ها و رنج‌های دیگری خواهد شد.
چرا عد‌ه‌ای در مقابل مؤمنانی که اهل جهاد هستند بهانه‌گیری می‌کنند تا به جهاد و میدان مبارزه نروند؛ در قرآن کریم فرموده است: أَرَضِیتُمْ بِالْحَیَاهِ الدُّنْیَا مِنَ الْآخِرَهِ ۚ فَمَا مَتَاعُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا فِی الْآخِرَهِ إِلَّا قَلِیلٌ؛ یعنی علتی که موجب می‌شود افراد اهل مبارزه و جهاد نباشند دنیاگرایی و تعلق به دنیاست لذا باید در جامعه اسلامی تلاش کنیم کسانی که گرفتار دنیاطلبی هستند اصلاح شوند و مقداری در خودشان و روحیاتشان تجدیدنظر کنند. بر اساس این آیات برخی تمایلات و گرایشات ما در سرنوشتمان اثر دارد و در این آیه فرموده است کسی که تمایل به دنیا دارد اهل جهاد نیست و برکات جهاد هم نصیب او نخواهد شد.
در این نوع مسائل و شرایط دشوار گاهی برای اینکه دشمن ما را فریب بدهد، با زبان خوب و خوش با ما حرف می‌زنند و ما خیال می‌کنیم به این افراد می‌توان اعتماد کرد ولی قرآن کریم فرموده است خیال نکنید به این‌ها می‌توانید اعتماد کنید؛ نه به حرف و نه به قول و نه به لبخند آن‌ها نباید اعتماد کنید؛ کَیْفَ وَإِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لَا یَرْقُبُوا فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّهً ۚ یُرْضُونَکُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَىٰ قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ؛ چگونه به این دشمنان اعتماد می‌کنید در حالی که اگر بر شما غلبه پیدا کنند هیچ عهد و پیمانی را با شما رعایت نخواهند کرد حتی اگر قراردادهای محکم جهانی بسته باشند و امضاء کرده باشند به این قرادادها پایبند نیستند و تاریخ هم این را نشان داده است.
ایکنا ـ البته تشخیص درست وظیفه و تکلیف در این شرایط کار ساده‌ای نیست.
ما یک وظیفه کلی در شرایط کنونی که غبار فتنه زیاد است داریم؛ البته اگر اقدامی شود برخی نق می‌زنند و اگر اقدامی نکنیم هم باز طور دیگری سرزنش می‌کنند؛ الان به لطف خداوند نیروهای مسلح عملیات وعده صادق ۲ را اجرا کردند ولی تا قبل از آن برخی می‌گفتند که چرا اقدامی از سوی ایران انجام نمی‌شود و وقتی هم انجام شد برخی گفتند چرا به دیگران حمله می‌کنید.
ما باید بیدار شویم و هوشیاری پیدا کنیم نسبت به حوادث زمانه تا بتوانیم جوانب امور را درک کنیم، این واقعیت است، ما نباید خواب باشیم و باید بیدار شویم. حضرت امیر(ع) در یکی از نامه‌های نهج‌البلاغه فرمودند: کسی که در جنگ است باید دائما بیدار باشد زیرا اگر ما بخوابیم دشمن بیدار است. اگر ما بی‌خیال باشیم و گوشمان را به سخنان اهل فسق و دروغ بسپاریم در این صورت واقعیت حوادث را نخواهیم دید و به انحراف می‌رویم.
خداوند سیدحسن نصر الله را رحمت کند؛ ایشان بزرگترین درسی که به جهان اسلام داد، درس ولایتمداری بود؛ ایشان ۳۰ سال مدیریت و رهبری حزب‌الله را در لبنان بر عهده داشتند و حزب‌الله به خاطر مقاومت و فداکاری او به جایگاه بسیار بالایی دست یافت و به خاطر نصرت‌هایی که نصیب او شد مسلمین و جهان اسلام به ایشان رغبت زیادی داشتند لذا افراد زیادی سراغ ایشان می‌رفتند تا به عنوان رهبر بیعت کنند ولی ایشان هیچ وقت قبول نکردند کسی به عنوان رهبر با ایشان بیعت کنند و دائما می‌فرمودند من سرباز ولایت و مقام معظم رهبری هستم.
ما به خصوص در شرایط سخت و وقتی اختلافاتی داریم باید به ولایتمداری روی بیاوریم و چشم همه به دهان ولی‌فقیه باشد؛ این دستور قرآن است: فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّىٰ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا، این افرادی که دور و بر تو هستند ایمان ندارند مگر اینکه تو را حَکم و رهبر بین خود قرار دهند یعنی ایمان آن‌ها وابسته به پذیرش حکمیت توست: ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا؛ وقتی تو را حَکم کردند و تو فرمانی صادر کردی در دلشان هیچ کینه و بغضی نباید باشد و باید آن را دربست بپذیرند یعنی اگر ما ادعای ایمان داریم باید این روحیه را داشته باشیم و در منازعات فرهنگی، سیاسی و به خصوص در مسائل نظامی و بین‌المللی گوش به فرمان مقام معظم رهبری باشیم و ایمان ما امروز با این مسئله سنجیده می‌شود.
گفت‌وگو از علی فرج‌زاده
انتهای پیام
لینک منبع
