ولید الخالدی
ترجمه امیرحسین بابالار
خربه السرکس
موقعیت:
PGR: 146205
فاصله تا حیفا: ۴۲ کیلومتر
متوسط ارتفاع: ۲۵ متر
تملک و کاربری زمین‌های روستا در سال ۴۵ / ۱۹۴۴ (هکتار):
سندی در دست نیست.
جمعیت :
سال ۱۹۳۱: ۳۸۳ نفر (۳۶۶ عرب، ۱۷ یهودی)
سال ۴۵ / ۱۹۴۴: سندی در دست نیست.
تعداد خانه‌ها (سال ۱۹۳۱): ۸۰ باب
خربه السرکس پیش از ۱۹۴۸
روستا بر روی تپه‌ای کوچک در حدود کمتر از ۳ کیلومتری شمال شرق حَدیرا (۱۴۲۲۰۴) و در جنوب جادۀ حَدیرا ـ عفوله قرار گرفته بود. از نام آن چنین برمی‌آید که احتمالاً باید توسط سرکاسیانها، از اقوام سرزمین‌های جنوبی روسیه که توسط سپاهیان سزار اخراج شده و در قلمروهای عثمانی پناه گرفتند احداث شده باشد. مشهور است که سرکاسیانها در قرن نوزدهم در این منطقه اقامت گزیده‌اند. [Oliphant 1887:238-39] در عصر قیمومیت، این روستا در طبقۀ مزارع فهرست اعلام جغرافیایی فلسطین قرار می‌گرفت.
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
سندی در دست نیست.
آبادی‌های اسرائیلی در زمین‌های روستا
آبادی گان شِموئل (۱۴۵۲۰۶) در سال ۱۹۱۳ در ۱ کیلومتری روستا احداث شده است. آبادی تلمه العزار (۱۴۸۲۰۵) هم در سال ۱۹۵۲ در نزدیکی محوطۀ روستا ساخته شد.
روستا در حال حاضر
درختان کاکتوس و سنبل‌های غلات در سراسر محوطه پراکنده هستند، هیچ اثری از سنگ‌چین یا خانه به چشم نمی‌خورد. زمین مجاور محوطۀ روستا برای گله‌داری و پرورش مرکبات مورد استفادۀ کشاورزان اسرائیلی قرار می‌گیرد.
خربه سعسع
موقعیت:
PGR: 162242
فاصله تا حیفا: ۱۵ کیلومتر
متوسط ارتفاع: ۵۰ متر
تملک و کاربری زمین‌های روستا در سال ۴۵ / ۱۹۴۴ (هکتار):
سندی در دست نیست
جمعیت :
سال ۱۹۳۱: ۱۱۹۷ نفر (به انضمام وعره السریس، و ۸ روستای دیگر)
سال ۴۵ / ۱۹۴۴: ۱۳۰ نفر
تعداد خانه‌ها (سال ۱۹۳۱): ۲۳۴ باب (به انضمام موقعیت‌های فوق)
خربه سعسع پیش از ۱۹۴۸
روستا برفراز تپه‌ای مدوّر و نسبتاً مرتفع قرار گرفته و به حاشیۀ شرقی دشت حیفا مشرف بود. از آنجا که پژوهشگران این محوطه را با کفار ساسای رومی یکی می‌دانند، به احتمال فراوان دست‌کم قدمت بخشی از ویرانه‌های قابل مشاهده خربه سعسع به قرن‌های اولیۀ پس از میلاد بازمی‌گردد. مشهور است که کفار ساسای روستایی نزدیک سرحدّ باستانی پتولمایس (عکا) و سپفوریس (که بعدها نام صفوریه بر آن نهادند، فرمانداری ناصره) بوده است. در فهرست اعلام جغرافیایی فلسطین دورۀ قیمومیت روستای خربه سعسع به عنوان یک مزرعه طبقه‌بندی شده است. ویرانه‌های موجود در محوطه دربرگیرندۀ شالوده‌های ساختمانی، قبرهای حفرشده در دل صخره‌ها(گوردخمه‌ها)، آب‌انبارها و غارها هستند. در جنوب روستا خربه جبیاثا (۱۶۳۲۴۱) قرار دارد که تپه‌ای است مصنوعی که قطعات بی‌حفاظ دیوار در آن وجود دارد.
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
خربه سعسع در ناحیه‌ای قرار داشت که در آن سایر روستاها در هفته‌های اولین جنگ تصرف شدند. هرچند، بخش عمدۀ روستاهای مجاور در پی سقوط حیفا در طی هفته پایانی‌آوریل ۱۹۴۸ تسخیر شدند. اگر روستا تا پایان‌آوریل همچنان به تصرّف درنیامده باشد، به احتمال زیاد باید در این زمان به تصرّف یگانهای‌هاگانا که به دنبال تقویت استیلای خود بر حیفا بودند درآمده باشد.
[See M:93-94; T:252]آبادی‌های اسرائیلی در زمین‌های روستا
هیچ آبادی اسرائیلی‌ای بر روی زمین‌های روستا که با زمین‌های شهرک عرب‌نشین شفاعمرو درهم درآمیخته شده‌اند احداث نشده است.
روستا در حال حاضر
درحال حاضر می‌توان درختان انجیر و کاکتوس‌ها را به طور پراکنده در محوطه مشاهده کرد. تعدادی دیوار هم وجود دارند که بخش‌هایی از آنها فروریخته است، در یکی از این دیوارها دروازهای با یک تاقنما وجود دارد. از زمین‌های پیرامون روستا به عنوان چراگاه استفاده می‌شود.
خربه الشونه
(الشونه)
موقعیت:
PGR: 145215
فاصله تا حیفا: ۵/۳۲ کیلومتر
متوسط ارتفاع: ۲۵ متر
تملک و کاربری زمین‌های روستا در سال ۴۵ / ۱۹۴۴ (هکتار):
سندی در دست نیست
جمعیت :
سال ۱۹۳۱: ۱۴۲۹ نفر (به انضمام آبادی یهودنشین زیخرون یعقوب که روستا و سایر موقعیت‌ها زیرمجموعۀ آن محسوب می‌شوند.)
سال ۴۵ / ۱۹۴۴: سندی در دست نیست.
تعداد خانه‌ها (سال ۱۹۳۱): ۱۹۱ باب (درست مثل آمار مربوط به جمعیت)
خربه الشونه پیش از ۱۹۴۸
خربه الشونه بر کوهپایه‌های جنوبی ـ غربی کوهستان کرمل و بسیار نزدیک به جادۀ ساحلی قرار داشت. راه‌آهن حیفا ـ تل‌آویو در امتداد حاشیۀ غربی روستا و از کنار آن عبور می‌کرد. نام اصلی این روستا الشونه بود. تا اواسط دهه ۱۹۲۰ این روستا توسط آبادی صهیونیستی بنیامینا که در سال ۱۹۲۲ ساخته شده و اصولاً با نام «الشونۀ یهودی» شناخته می‌شد بلعیده شده بود. پس از این ماجرا به روستای فلسطینی عنوان خربه الشونه داده شد. روستای مزبور در فهرست اعلام جغرافیایی فلسطین در طبقۀ مزارع قرار می‌گرفت. در غرب روستا تلّ مبارک (۱۴۳۲۱۵) قرار داشت، محوطۀ باستانی کوچکی که بین سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۶ مورد کاوش دانشگاه عبری قرار گرفت.
قدمت ۱۴ لایه از ویرانه‌ها به اوایل هزارۀ دوم ق.م تا دوره‌های رومی، بیزانسی و صلیبی که تا اواخر قرن سیزدهم میلادی امتداد می‌یافتند بازمی‌گشت. بالای این تپه قبرستان روستای فلسطینی همجوار، جسر الزرقا (۱۴۲۲۱۵) قرار داشت. [Stern 1978, 1984]
اشغال روستا و اخراج ساکنین آن
خربه الشونه با استقرار بر دنبالۀ ساحلی‌ای که توسط رهبران صهیونیسم به عنوان قلب کشور یهودی آینده درنظر گرفته می‌شد، در برابر عملیات‌های «پاکسازی»ای که در هفته‌های آغازین جنگ انجام می‌شد ضعیف و شکننده بود. در اواسط ماه مارس، در ماه‌آوریل و نیمۀ نخست ماه مه سال ۱۹۴۸،هاگانا و قوای ایرگون مجموعه‌ای از حملات،که برای اخراج تمامی فلسطینیان از نواحی ساحلی مابین تل‌آویو و آبادی یهودی زیخرون یعقوب در جنوب حیفا طراحی شده بود را به مرحلۀ اجرا گذاشتند.
براساس نظر بنی موریس مورخ اسرائیلی، این منطقه از نظر فرماندهی‌هاگانا «قلب کشور نوپای یهود» محسوب می‌شد. در آن زمان هدف حملات معمولاً یک یا دو روستا بود، و اغلب هم در ایجاد ترس در مناطق همجوار تا حدّی که جمعیت‌های آن اقدام به فرار می‌کردند موفق بود. روستای العباسیه (درفرمانداری یافا) اولین روستایی بود که در راستای تحقق این طرح عمومی‌هاگانا به اشغال ایرگون درآمد. وفق مندرجات کتاب تاریخ‌هاگانا، روستای مزبور در روز ۴ مه سقوط کرد و برای ۵ هفتۀ کامل در دست قوای ایرگون قرار داشت. تا اواسط ماه می‌هاگانا هدف خود مبنی بر «پاکسازی» اغلب ساکنین عرب از این بخش از دشت ساحلی را محقق ساخت.[M;52-54, 118-20; NYT:۴۸/۶/۱۳, ۴۸/۷/۱۱; S:1544, 1556; T:182-83, 255-56]
آبادی‌های اسرائیلی در زمین‌های روستا
هیچ آبادی اسرائیلی‌ای بر روی زمین‌های روستا احداث نشده است. آبادی بنیامینا (۱۴۵۲۱۴) که در سال ۱۹۲۲ در جنوب محوطۀ روستا ساخته شده بود به حدّی گسترش یافت که برخی از ساختمان‌های آن در نزدیکی مرزهای اصلی اراضی روستا قرار گرفتند. این آبادی در سال ۱۹۴۶ با آبادی نحالات جابوتینسکی (که نام آن برگرفته از نام ولادیمیر جابوتینسکی۱، بنیانگذار صهیونیستم تجدیدنظرطلب می‌باشد) ترکیب شد. [P:130]
روستا در حال حاضر
محوطۀ روستا محصور شده و چند خانۀ باقی ماندۀ آن بازسازی و به امکانات گردشگری تبدیل شده‌اند. نخل‌های بلند و درختان اُکالیپتوس و کاکتوس در اطراف خانه‌ها نمو یافته‌اند.
پانوشت:
۱- Veladimir Jabotinski در کتاب «مشت آهنین» اثر لنی برنر ترجمه روانشاد دکتر حسین ابوترابیان نام این فرد ولادیمیر ژابوتینسکی تلفظ شده است.
لینک منبع
