صحت روزه مانند سایر اعمالی که بر انسان واجب است شرایط خاص خود را دارد و طبق اصول فقهی برای آن مبطلاتی نیز بیان شده است. این که روزه بدون نماز چه حکمی دارد و آیا نخواندن نماز روزه را باطل می کند از جمله سوالاتی است که برای روزه داران پیش خواهد آمد. باید توجه داشت که ترک عمدی نماز گرچه گناه بزرگی است، اما روزه را باطل نمی‌کند، زیرا اگر چنین بود در بحث مبطلات روزه ذکر می‌شد.
روزه بدون نماز چه حکمی دارد؟
تمام احکام و دستورات دین مبین اسلام در جهت رشد و تعالی انسان است. همه احکام شرعی در یک مجموعه قرار می‌گیرد و در صورتی به نتیجه کامل می‌رسد که به تمام آنها عمل شود.
نماز بدون روزه یا روزه بدون نماز هیچ کدام به‌تنهایی انسان را به نتیجه مطلوب نخواهد رساند. چون هرکدام به عنوان یک عبادت مستقل مطرح است و به‌تنهایی می تواند آثار و برکاتی البته نه در حد کمال داشته باشد. بنابراین، نخواندن نماز روزه را باطل نمی‌کند، اما از ارزش واقعی آن خواهد کاست.
در روایتی از امام باقر (ع) آمده است:
«نخستین چیزى که بنده براى آن حسابرسى مى‌شود نماز است؛ اگر پذیرفته شد سایر اعمالش هم پذیرفته مى‌شود.»
در روایت دیگری نیز پیامبر (ص) فرموده‌اند:
«ستون دین نماز است و نماز، نخستین عمل فرزند آدم است که به آن رسیدگى مى‌شود؛ اگر درست بود به دیگر اعمالش رسیدگى مى‌شود و اگر درست نبود سایر اعمالش هم رسیدگى نمى‌شود.»
ترک نماز به هیچ عنوان جایز نیست، مگر کسی که بی‌هوش است. شخص سالم و حتی شخصی که دچار بیماری است باید نماز بخوانند؛ البته نماز شخص بیمار متناسب با رعایت حال اوست. در هر حال اگر کسی روزه گرفت و شرایط آن را رعایت کرد، دیگر تکلیف روزه گرفتن از او ساقط می شود اما مسئله نمازهای او بحثی جداگانه است.
حکم روزه بدون نماز؛ آیا روزه بدون نماز قبول است؟
از نظر فقهی روزه کسی که نماز نمی‌خواند، اگر شرایط روزه گرفتن را رعایت کند باطل نیست. از نظر آیت الله مکارم شیرازی نخواندن نماز روزه را باطل نمی‌کند، اما نماز ستون دین است و با قبول شدن نماز عبادات دیگر مورد قبول واقع می‌شود.
اگر نماز صبح قضا شود روزه باطل است؟
قضا شدن نماز صبح یا سایر نمازها موجب باطل شدن روزه نمی‌شود. اما باید توجه کرد که نماز جایگاه ویژه‌ای در میان عبادات دارد که هیچ عبادتی نمی‌تواند جایگزین آن باشد. در برخی از روایات نماز را ستون دین معرفی کرده‌اند، این نشان می‌دهد که عظمت و تاثیر نماز برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت بسیار بالاست.
نظر امام خمینی در این باره بدین شرح است: «اگر شخصی برای روزه گرفتن نیت کرده باشد اما تمام طول روز را خواب باشد روزه‌اش صحیح است.» از این مسأله می‌توان استنباط کرد که قضا شدن نماز موجب باطل شدن روزه نمی‌شود چه نماز صبح باشد یا نماز ظهر و عصر.
چرا ارتکاب برخی از گناهان روزه را باطل نمی کند؟
حال این سوال پیش می‌آید که چرا با وجود احادیثی از رسول خدا (ص) مبنی بر باطل کردن روزه با گناه غیبت یا دروغ، این گناهان از مبطلات روزه به حساب نمی‌آیند؟
در جواب باید گفت: همان طور که کارهای نیک و اعمال صالح انسان دارای درجات متفاوتی از ارزش و ثواب هستند، گناهان انسان نیز از نظر فساد و عقوبت در یک سطح نیستند. این‌گونه احادیث، بیانگر بزرگی گناه غیبت و شدت فساد آن است؛ زیرا غیبت با بزرگ‌ترین سرمایه مردم یعنی با آبروی آنان سروکار دارد. از این‌رو اسلام عزیز آن را مذموم شمرده و با تعبیرات بسیار شدید از آن یاد کرده تا همگان را متوجه مضرات و آثار سوء آن کرده و از ارتکاب چنین گناهی باز دارد.
از روایات ائمه معصومین (ع)، این‌گونه بر می‌آید که روزه‌داری دارای مراتبی است و مرتبه ظاهری آن، همان است که در منابع فقهی به آن اشاره شده و برای آن شرایط و مبطلاتی ذکر نموده‌اند، اما مرتبه بالاتر و باطنی روزه، آن است که شخص روزه‌دار، تمام اعضای بدن او روزه باشد؛ یعنی بتواند چشم، گوش، زبان و سایر اعضایش را از حرام دور نگه دارد. باید توجه داشت که چنین روزه‌ای است که مورد قبول حق تعالی قرار می‌گیرد و آن آثار کامل خود را به همراه خواهد داشت.
البته در مرحله نخست، هر مکلفی مأمور به انجام واجبات (به همان شکلی که در منابع فقهی بیان شده است) می‌باشد و نباید ترک واجب کند.
در نتیجه، روزه با ترک سایر واجبات یا همراه با انجام محرمات و گناهانی همچون «غیبت»، نتیجه مطلوب خود را نخواهد داشت، اما از آن‌جا که هر کدام از این اعمال دارای حکمی مستقل هستند که به تنهایی نیز آثار و نتایجی دارند، غیبت کردن موجب بطلان روزه نخواهد شد، بلکه از ارزش و اثر واقعی آن می‌کاهد.
لینک منبع
احکام روزه
